Passie voor auto’s of voor wijn of voor muziek. Elk mens heeft wel een passie. Voor werk of voor voetbal. Maar als het je zo direct gevraagd wordt: wat is eigenlijk jouw passie?, ja dan moet ik wel even nadenken.

Het is zoveel. Mijn geliefden, theater, film, boeken, preken, maaltijd houden….het is zoveel. Eigenlijk is mijn passie het leven zelf. Maar als ik er verder over nadenk, merk ik dat mijn passie toch vooral met mensen te maken heeft. En dan ontdek ik dat passie en compassie erg dicht bij elkaar liggen. Ik ben gevoelig voor wat de ander overkomt. Ik weet er soms geen raad mee, maar dan zit het nog wel in mijn hart.

In de passietijd – de tijd voor Pasen- is passie en compassie bijna een en het zelfde woord. Het gaat dan om mededogen. Ik vind dat een mooier woord dan medelijden in de zin zoals ik dit woord ken en gebruik. Voor mij spreekt uit compassie liefde, verbondenheid en erkenning. Compassie is me verbinden.

In die zin merk ik dat Jezus in de passietijd in de liturgie deze betekenis sterk krijgt. Zijn passie is compassie. Het verhaal van Jezus is een verhaal van mededogen, mildheid, liefdevolle bejegening. Dat is zijn passie!

De laatste tijd komt er bij mij een sterk accent uit dat passieverhaal van Jezus naar voren. Ik denk ook wel door de actualiteit ingekleurd. En dat is iets waar ik vroeger (de jaren zeventig!) meer mee bezig was, namelijk dat dit passieverhaal een antigeweld verhaal is. Dat is de passie van Jezus misschien het wel meest: geweldloos handelen.

Vaak stellen mensen het zo voor als zou Jezus van Nazareth zijn lijden hebben opgezocht om een goddelijke belofte te vervullen: gekomen om voor ons ‘het kruis’ te dragen. Tot die mensen hoor ik niet. Wanneer ik de evangeliën lees en probeer tot me door te laten dringen wat de schrijvers vertellen kan ik mij niet aan de indruk onttrekken dat het lijden Jezus overkwam. Hij liep het op en werd het slachtoffer van mensen die hem kwijt wilden. Zoals dat zoveel mensen voor hem en na hem is overkomen. Ongewild.

In de verhalen over Jezus’ opstanding verbeelden de evangelieschrijvers vervolgens hun geloof in het afzien van geweld die Jezus in zijn leven is gegaan. En impliciet daarmee ook hun geloof in het neen tegen het gebruik van geweld en martelpraktijken waarvan Jezus het slachtoffer werd. De Franse antropoloog René Girard stelt dat Jezus van Nazareth gedood werd omdat Hij weigerde te doden. Want geweld uitdrijven met behulp van geweld zag Jezus als het voortzetten van geweld. Dus zag Hij af van het gebruik van (tegen)geweld om de vicieuze cirkel van rivaliteit en geweld te doorbreken.

Zo’n passie is dus riskant. Ik weet niet of ik daar aan wil. Maar juist in de passietijd wordt een beroep op ons gedaan gehoor te geven aan die verbinding: passie als compassie. Gehoor geven aan de oproep om zorg te hebben, mededogen te tonen, de andere wang te tonen, geweldloos op te treden.

Lastig, zeer lastig!
Jos van Oord